“Niet storen, ik zit net in een flow”

Een stroming binnen psychologie is de positieve psychologie. Positieve psychologie richt zich op drie verschillende punten:

• De positieve ervaringen die mensen kunnen hebben zoals liefde, hoop en geluk;
• Positieve eigenschappen die mensen kunnen hebben zoals wijsheid, moed, doorzettingsvermogen, zelfvertrouwen, et cetera;
• Manieren waarop instellingen een positief verschil kunnen maken binnen de maatschappij.

De grondleggers van positieve psychologie zijn Martin Seligman en Mihaly Csikszentmihalyi. Laatstgenoemde omschreef een concept binnen de positieve psychologie genaamd ‘flow’. Hierbij zullen veel mensen denken aan de uitdrukking ‘go with the flow’, wat betekent dat u uzelf aanpast aan wat anderen doen. Dat is echter niet wat meneer Csikszentmihalyi bedoelt. In deze blog zal worden uitgelegd wat hij wel onder flow verstaat.

Wat is flow

Met flow wordt een mentale toestand omschreven waarin een persoon volledig opgaat in de activiteit die hij of zij aan het uitvoeren is. Flow heeft drie kenmerken:

• De tijd wordt niet goed meer waargenomen. Een persoon die in een flow zit heeft geen idee hoe laat het is en hoe lang hij of zij al bezig is met de activiteiten. De tijd lijkt voorbij te vliegen.
• Men verliest een gevoel van zelfbewustzijn. In een flow bent u als het ware één met het moment; u gaat volledig op in de activiteit en vergeet uzelf.
• Het derde kenmerk van flow is een gevoel van totale controle. Iemand die in een flow zit heeft het gevoel dat hij of zij invloed heeft op wat er plaatsvindt en dat er niets mis kan gaan.

Het vier-kanalenmodel van flow

Meneer Csikszentmihalyi heeft een model ontwikkeld dat aangeeft wanneer iemand in een flow zit. In het model staan twee zaken centraal; de moeilijkheid van een taak (de uitdaging), en de vaardigheid van een persoon. Het model bestaat uit vier kanalen:

• Uitdaging laag en vaardigheid laag; wanneer een taak heel gemakkelijk is en iemand heeft weinig vaardigheden dan zal de persoon apathisch of onverschillig zijn.
• Uitdaging laag en vaardigheid hoog: wanneer een taak heel gemakkelijk is, en de persoon heeft veel vaardigheden, dan zal de persoon zich gaan vervelen. Hij kan immers veel meer dan wat de opdracht van hem vraagt.
• Uitdaging hoog en vaardigheid laag: wanneer een taak heel moeilijk is maar de persoon heeft weinig vaardigheden, dan zal de persoon veel stress en angst ervaren omdat de opdracht eigenlijk moeilijker is dan hij aankan.
• Uitdaging hoog en vaardigheid hoog: wanneer een taak heel moeilijk is, en de persoon heeft veel vaardigheden, dan is er een perfecte balans tussen de moeilijkheid van een taak en de vaardigheden van een persoon. Wanneer dit het geval is zit iemand in een flow.

Bij het eerste punt, lage uitdaging en lage vaardigheid, is er ook een perfecte balans tussen vaardigheid en uitdaging maar daar is geen sprake van flow. U kunt alleen spreken van flow bij hoge uitdaging en hoge vaardigheid. Zie onderstaand figuur:

We weten nu dat flow een mentale toestand is waarin u helemaal opgaat in wat u aan het doen bent. Daarnaast weten we dat dit voorkomt wanneer de activiteit veel uitdaging biedt en iemand er goed in is (dus veel vaardigheden heeft). Maar wat moet u doen om dit te bereiken?

• Duidelijke doelen: om flow te bereiken moet u weten wat u precies wilt bereiken met de activiteit. Het is niet noodzakelijk dat uw uiteindelijke doel wordt bereikt, want geluk ervaart u vooral in de weg naar uw doel toe waarin u steeds nieuwe mogelijkheden vindt om uw doel te bereiken. Het stellen van een duidelijk doel zorgt ervoor dat u zich bewust op iets concentreert en u in iets vast bijt om uw doel te proberen te bereiken. Als u het doel opdeelt in kleinere doelen kunt u steeds kleine succesjes behalen. Daarnaast houdt u daardoor meer overzicht.
• Kies voor een activiteit die genoeg uitdaging biedt voor u.Een activiteit is uitdagend genoeg wanneer het doel in eerste instantie niet haalbaar lijkt, maar uiteindelijk toch bereikt wordt met optimale inzet en concentratie.
• Bevestiging. Als u een duidelijk doel hebt gesteld is het belangrijk om te weten hoe ver u bent met het bereiken van uw doel. Hier komt u achter door om feedback te vragen en op die manier bevestiging te krijgen.
• Kies een activiteit die waardevol is. Bij een nutteloze activiteit voelt u zich niet betrokken. Een gevoel van betrokkenheid hebt u nodig om in een flow te kunnen komen.

Mensen die in een flow kunnen komen in hun vrije tijd of op hun werk voelen zich sterk, actief, creatief, geconcentreerd en gemotiveerd. Door te streven naar flow-ervaringen op uw werk kunt u werkstress en een burn-out voorkomen.

Geschreven door Emmy van der Peet, psycholoog

Meer informatie

Vraag naar de mogelijkheden bij één van de praktijken van Direct-psycholoog in Drachten, Heerenveen of Zwolle. Wij helpen u graag verder.