Een bang brein

Angst is een zeer mooie en natuurlijke reactie van ons lichaam en ons brein. Op het moment dat iets gevaarlijk is, is ons lichaam erop gefocust ons te waarschuwen voor dit gevaar. Dit maakt ons alert, zodat we snel weg kunnen van de gevaarlijke situatie. Als de situatie zich dan later nog een keer aandient, is ons lichaam extra alert, aangezien het zich de vorige (gevaarlijke) situatie nog herinnert. Dit betekent dat wij in een (nieuwe) gevaarlijke situatie sneller kunnen handelen en daardoor nog sneller weg kunnen van het gevaar. We zijn ons echter niet bewust van dit proces, het gebeurt allemaal zo snel, dat we het niet beseffen. Dit heeft soms als nadeel, dat we vaak direct kunnen ‘kiezen’ waar we bang voor zijn, waardoor we soms angsten ontwikkelen voor onschuldige, ongevaarlijke dingen of situaties.

 Gevaar leren

Op het moment dat je een gevaarlijke situatie meemaakt, is het goed dat je lichaam hier inderdaad alert voor wordt, zodat het niet nog een keer gebeurt. Echter blijkt ook dat mensen regelmatig angstig zijn voor (relatief) ongevaarlijke dingen of situaties. Hoe komt dit en hoe leren we dit? Er zijn kort gezegd 4 manieren om te leren:

1. Ervaring: Je kunt leren dat iets gevaarlijk is, doordat je zelf een situatie meemaakt. Als je bijvoorbeeld een keer door een onbekende hond gebeten wordt, is de kans aanwezig dat je de keer daarna angstig bent voor een onbekende hond.
2. Modelling: Bij modelling leer je doordat iemand door zijn/haar gedrag laat weten dat iets gevaarlijk is. Als bijvoorbeeld een moeder begint te gillen bij het zien van een spin is de kans aanwezig dat haar dochter bang voor spinnen wordt.
3. Fantasie: Leren door fantasie is een heel ruim begrip. Zo kan je bijvoorbeeld een keer een hele nare droom hebben gehad, die zo realistisch is, dat je bang wordt voor hetgeen in je droom gebeurde. Echter kan dit ook een naar beeld zijn dat in je hoofd opkomt als je aan een bepaalde situatie denkt.
4. Kennisoverdracht: Leren door kennisoverdracht is wat je leert door ‘feitelijke’ kennis. Als jou steeds verteld wordt dat slangen gevaarlijk zijn, ga je dit ook sneller geloven.

Gedrag

Op basis van angst reageert een mens (en dier) op verschillende manieren. Binnen de psychologie spreken we ook wel van een Fight, Flight or Freeze reactie. Wanneer we angstig zijn, zullen we op basis van de situatie er (meestal) voor kiezen om of te vechten of te vluchten. Zo zal je bij de angst om uitgelachen te worden eerder een groep vermijden (vluchten), terwijl je bij een minder prettig gesprek misschien eerder boos wordt (vechten). Wanneer wij als mens (of dier) geen mogelijkheid zien om te vechten of vluchten, kan het gebeuren dat ons lichaam reageert met de freeze reactie (je kunt hierbij denken aan een black–out bij een toets of een presentatie).

Hersenen

Wanneer onze hersenen een ‘gevaarlijke’ situatie waarnemen, zullen er grote hoeveelheden cortisol en adrenaline aangemaakt worden. Deze stofjes zorgen ervoor dat ons lichaam klaar is om te vechten, te vluchten, of te freezen. Deze stoffen zorgen ervoor dat je bloeddruk en je hartslag omhoog gaan, je krijgt (soms) kippenvel, je spieren spannen aan en je pupillen verwijden. Kortom, je lichaam is klaar voor actie!

Deze reacties (ook de cortisol en adrenaline) ontstaan echter ook wanneer je gaat sporten! Het belangrijkste verschil is dat je hersenen deze lichamelijke reacties dan niet interpreteren als angst (of gevaar)! Dus behalve het feit dat je lichaam zich echt aanpast, zit de angst ook voor een groot deel tussen je oren!

Coaching

Ben jij erg bang voor bepaalde dingen, dieren of situaties? Coaching kan voorkomen dat je angst ontaardt in een echte angststoornis.

 Shirley Arfman, psycholoog

Meer informatie

Vraag naar de mogelijkheden bij één van de praktijken van Direct-psycholoog in Drachten, Heerenveen of Zwolle. Wij helpen u graag verder.